
อุปกรณ์หลักในระบบออนกริด

แผงโซลาร์เซลล์
แผงโซลาร์เซลล์ (Solar panel) สามารถรับแสงแดดและเปลี่ยนแสงแดดให้เป็นพลังงานไฟฟ้ากระแตรงได้ สิ่งที่ควรทำคามเข้าใจคือ ชนิดของแผง ประสิทธิภาพของแผง และการรับประกันของแผง
ชนิดของแผง
แผงโซลาร์เซลล์มีหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นแผงชนิดอะมอร์ฟัส แผงโพลี่คริสตัลไลน์ หรือแผงโมโนคริสตัลไลน์ ปัจจุบันตลาดหันมาใช้แผงโมโนคริสตัลไลน์กันเป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากมีกำลังการผลิตสูงเทียบกับราคา แผงโมโนคริสตัลไลน์หลายๆ รุ่นมีความแตกต่างกันในแง่ของการใช้งาน เช่น สามารถลดปัญหาโดนเงาบัง หรือสามารถใช้ได้กับพื้นที่เรียบ
ประสิทธิภาพของแผง และการรับประกันของแผง
แผงโซลาร์เซลล์มีการเสื่อมสภาพตามกาลเวลา แต่สามารถคาดการณ์ได้ มักจพถูกนำไปรวมด้วยเวลาคำนวณผลตอบแทน การรับประกันประสิทธิภาพจึงเป็นเรื่องสำคัญ หากแผงเสื่อมสภาพเกินกว่าที่คำนวณไว้จะทำให้ผลตอบแทนสูงไม่เท่าที่คาดไว้ และอาจกระทบต่อความปลอดภัยอีกด้วย

อินเวอร์เตอร์
ไฟฟ้าที่มาจากแผงโซลาร์เซลล์เป็นไฟฟ้ากระแสตรง ส่วนเครื่องใช้ไฟฟ้าและเครื่องจักรส่วนใหญ่ต้องใช้ไฟฟ้ากระแสสลับในการทำงาน ดังนั้นจึงต้องทำการแปลงกระแสไฟโดยใช้อินเวอร์เตอร์ จากกระแสตรงให้เป็นกระแสสลับ นอกจากแปลงกระแสไฟแล้วอินเวอร์เตอร์ยังมีหน้าที่อื่นๆ อีกด้วย
ส่วนประกอบของอินเวอร์เตอร์ และหน้าที่ของส่วนประกอบ
- เซนเซอร์ตรวจวัดปริมาณทางไฟฟ้า ทำหน้าที่ตรวจวัดปริมาณต่างๆ และแสดงผล
- สมองกลควบคุมคุณภาพไฟฟ้า ทำหน้าที่ปรับคุณภาพไฟฟ้าให้เหมาะสม
- หน้าจอ และไฟ LED เป็นหน้าจอหรือไฟบอกค่าหรือสถานการณ์ทำงานของอินเวอร์เตอร์
- DC Input เป็นช่องสำหรับรับไฟฟ้ากระแสตรงจากระบบโซลาร์
- AC Output เป็นช่องจ่ายกระแสไฟฟ้าที่ผลิตได้จากระบบเพื่อนำออกไปใช้งาน
- On-Off Switch ใช้เปิดและปิด โดยปกติสวิตซ์จะอยู่ที่ Power On แม้ในตอนกลางคืน
- Communication Port เชื่อมต่อ Wi-Fi และส่งค่าขึ้นระบบเฝ้าระวัง

มิเตอร์วัดการผลิต
มอเตอร์วัดการผลิต (Revenue Meter)
เป็นอุปกรณ์สำคัญในการวัดไฟฟ้าที่ผลิตจากระบบโซลาร์เซลล์ ในระบบโซลาร์ระดับอุตสาหกรรมจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องตรวจสอบผลผลิตของระบบโซลาร์อยู่เสมอ เพื่อสอดส่องว่าระบบยังมีประสิทธิภาพการทำงานดีหรือไม่ หรือในกรณีที่เป็นสัญญาซื้อขายไฟจะต้องใช้หน่วยไฟในส่วนนี้มาเพื่อคำนวณค่าไฟ จึงเป็นมิเตอร์ที่ต้องมีความแม่นยำและความเสถียรสูง
- ความแม่นยำ คลาส 0.5
- แยกไฟออนและออฟพีค
- มีหน่วยความจำย้อนหลัง

มิเตอร์วัดคุณภาพไฟฟ้า
มิเตอร์วัดคุณภาพไฟฟ้า (Power Quality Meter)
มิเตอร์วัดคุณภาพไฟฟ้า มีไว้สำหรับวัดเพื่อตรวจสอบคุณภาพไฟฟ้า ณ จุดเชื่อมต่อกับระบบการไฟฟ้า โดยปกติมิเตอร์นี้จะทำงานควบคู่กับระบบ Zero Export หรือระบบป้องกันไฟไหลย้อน ในระบบใหญ่ๆ จะต้องทำงานควบคู่กับ Protection Relay ด้วย เพื่อให้เป็นไปตามข้อกำหนดของการไฟฟ้า
- ความแม่นยำ คลาส 0.5
- วัดปริมาณทางไฟฟ้า
- วัดความถี่

ระบบป้องกัน

วงจรการกระจายไฟฟ้า

จุดเชื่อมต่อการไฟฟ้า

ระบบเฝ้าระวัง
อุปกรณ์วัดสภาพอากาศ
อุปกรณ์วัดสภาพอากาศมักจะประกอบไปด้วยตัววัดความเข้มแสง (Pyranometer) และตัววัดอุณหภูมิแผง (Module Temperature Sensor) ทั้งสองตัวสำคัญมากในการตรวจสอบประสิทธิภาพของระบบผลิตไฟฟ้า เนื่องจากการที่จะทราบได้ว่าระบบผลิตไฟฟ้าได้ดีหรือไม่ ต้องตรวจสอบก่อนว่าแสงอาทิตย์มาเยอะหรือไม่ นอกเหนือจากนั้นแล้วอุณหภูมิของแผงก็มีผลต่อประสิทธิภาพเช่นกัน เนื่องจากเมื่ออุณหภูมิสูงเกินกว่า 25 องศาเซลเซียส จะทำให้ประสิทธิภาพการผลิตไฟลดลงเล็กน้อย
ระบบเฝ้าระวัง (Monitoring System)
ระบบเฝ้าระวัง คือระบบที่ทำให้สามารถตรวจสอบการผลิตและปัญหาต่างๆ ของทุกอุปกรณ์ได้ผ่านการดึงค่าจากอุปกรณ์นั้นๆ ขึ้นมาประมวลผลในระบบคอมพิวเตอร์ในหลายๆ กรณี ผู้ผลิตอินเวอร์เตอร์มักจะแถมระบบเฝ้าระวังมาให้ แต่ในบางครั้งอาจไม่เพียงพอต่อการใช้งาน และมีความเป็นไปได้ที่จะต้องว่าจ้างผู้ติดตั้งระบบเฝ้าระวังมาติดตั้งระบบให้เพิ่มเติมตามความต้องการ
การเลือกอุปกรณ์
การเลือกอุปกรณ์มีผลโดยตรงต่อประสิทธิภาพและอายุการใช้งานของระบบโซลาร์เซลล์ ควรตรวจสอบคุณสมบัติดังนี้:
1. แผงโซลาร์ (Solar Module)
หัวใจหลักของระบบโซลาร์ที่ทำหน้าที่แปลงแสงอาทิตย์เป็นไฟฟ้า การเลือกแผงที่เหมาะสม ส่งผลต่อทั้ง “ประสิทธิภาพ”, “อายุการใช้งาน”, และ “ความคุ้มค่า” ของระบบในระยะยาว
- เลือก Monocrystalline N-Type หรือ P-Type
- ควรมีเทคโนโลยี Half-cut อย่างน้อย
- ถ้าใช้งานในพื้นราบหรือหลังคาสีอ่อน ให้เลือกแบบ Bifacial
- หลีกเลี่ยงแผง Polycrystalline หรือ Amorphous
- ตรวจสอบ สเปคจริงของแผงและใบรับประกัน ก่อนตัดสินใจ
- ใช้แบรนด์ที่ติด Top 5 ของตลาดไทย
- ควรมีการรับประกันประสิทธิภาพนาน 25 ปี

2. อินเวอร์เตอร์ (Inverter)
อินเวอร์เตอร์คืออุปกรณ์สำคัญลำดับที่สองในระบบโซลาร์ ทำหน้าที่แปลงไฟฟ้ากระแสตรง (DC) จากแผงโซลาร์ ให้กลาย เป็นไฟฟ้ากระแสสลับ (AC) ที่ใช้งานได้ในโรงงาน อาคาร หรือระบบไฟฟ้าทั่วไป หากเปรียบระบบโซลาร์เหมือนร่างกาย แผงโซลาร์คือ “หัวใจ” ส่วนอินเวอร์เตอร์ก็คือ “สมอง” ที่คอยควบคุมและประสานการทำงานของทั้งระบบ
- เลือก String Inverter ขึ้นทะเบียนกับการไฟฟ้า
- ควรมีอย่างน้อย 2 MPPT หรือมากกว่า หากมีแผงหลายทิศ
- มีระบบเชื่อมต่อข้อมูล (Monitoring) ได้
- รับประกันยาว 5–10 ปี และมีศูนย์บริการในไทย
- ยี่ห้อควรอยู่ในกลุ่ม Top 5 ที่มีการใช้งานแพร่หลายในตลาดไทย

3. อุปกรณ์เสริมสำคัญในระบบโซลาร์
อุปกรณ์ | แนวทางการเลือก |
โครงยึดแผง | – ใช้ อลูมิเนียมหรือเหล็กชุบกันสนิม (Hot-dip Galv.)
– ออกแบบให้แผงระบายความร้อนได้ดี – ผ่านมาตรฐานโครงสร้าง เช่น ASCE 7 |
สายไฟ DC | – ใช้สาย PV1-F หรือเทียบเท่า
– ทน UV, ความร้อน ≥ 90°C – เดินในท่อเหล็ก / UPVC ป้องกันหนูกัด |
สายไฟ AC | – ใช้สาย THW, XLPE, NYY มาตรฐาน
– ขนาดต้องรองรับกระแสไม่ให้สายร้อนเกิน – เดินสายอย่างปลอดภัยในราง/ท่อ |
เบรกเกอร์ AC
(MCB/MCCB) |
– ผ่านมาตรฐาน IEC 60898 / 60947
– รองรับกระแสและแรงดันที่ใช้งานจริง – ติดตั้งในตู้กันน้ำ IP65 ขึ้นไป |
มิเตอร์วัดไฟ | – ใช้ Class 0.5 ขึ้นไป
– รองรับการเชื่อมต่อผ่าน MODBUS / RS485 – ใช้ควบคู่กับ Zero Export Control ได้ |
ไพรานอมิเตอร์ | – มาตรฐาน ISO 9060:2018 Class II หรือดีกว่า
– ติดตั้งในแนวเดียวกับแผง – ทำความสะอาดและสอบเทียบสม่ำเสมอ |
วิธีเลือกผู้รับเหมาโซลาร์ที่ “ใช่” ตั้งแต่ต้น
การเลือกผู้รับเหมา (EPC หรือ Developer) ที่มีความน่าเชื่อถือ คือกุญแจสำคัญของการติดตั้งระบบโซลาร์ที่ ปลอดภัย, คุ้มค่า และ ผลิตไฟได้จริง ตามที่ออกแบบไว้

ผู้รับเหมาควรทำอะไรบ้าง?
ผู้รับเหมาควรดูแลตั้งแต่ต้นจนจบ รวมถึงหลังการติดตั้ง
- ออกแบบระบบ ให้เหมาะกับการใช้ไฟและพื้นที่จริง
- เลือกอุปกรณ์ ที่ผ่านมาตรฐาน และเหมาะกับหน้างาน
- ติดตั้งระบบ โดยทีมช่างมืออาชีพ
- ยื่นขออนุญาต กับการไฟฟ้าให้ครบถ้วน
- ดูแลหลังการขาย พร้อมระบบมอนิเตอร์และรายงานการผลิต
เช็กลิสต์: วิธีเลือกผู้รับเหมาที่ไว้ใจได้
ต้องมี | Details |
มีประสบการณ์จริง | เคยทำโครงการที่คล้ายกัน โดยเฉพาะในภาคธุรกิจหรือโรงงาน |
มีทีมวิศวกรที่มีใบ กว. | เพื่อออกแบบระบบให้ปลอดภัยตามกฎหมาย |
อธิบายอุปกรณ์อย่างชัดเจน | แจ้งรุ่น, ยี่ห้อ, จำนวน และมาตรฐานของแต่ละชิ้น |
มีรายงานคาดการณ์การ ผลิตไฟ (Simulation) | แสดงให้เห็นว่าระบบจะผลิตไฟได้ประมาณเท่าไร |
มีระบบดูแลหลังการขาย | ตรวจเช็กระบบรายเดือน, ล้างแผง, แจ้งเตือนหากมีปัญหา |
รับประกันการติดตั้ง | อย่างน้อย 2 ปี พร้อมเงื่อนไขที่ชัดเจน |
ใช้อุปกรณ์ที่ขึ้นทะเบียน กับการไฟฟ้า | โดยเฉพาะแผงและอินเวอร์เตอร์ ต้องอยู่ในรายชื่อ กฟภ./กฟน. |
สิ่งที่ควรระวัง
- อย่าเลือกจาก “ราคาถูกสุด” โดยไม่ดูรายละเอียด
- อย่าเชื่อผู้รับเหมาที่ไม่ยอมให้เอกสารแปลนหรือ BOM
- อย่าจ่ายเงินทั้งหมดก่อนเห็นแบบและแผนการติดตั้ง